ÖBÍ stefnir Reykjavíkurborg vegna mismununar

Fréttatilkynning frá Öryrkjabandalagi Íslands.

Guðrún Birna Smáradóttir leigjandi hjá Brynju hússjóði Öryrkjabandalagsins hefur stefnt Reykjavíkurborg til að fá viðurkennt að óheimilt sé að mismuna borgurum eftir búsetu. Reykjavíkurborg hefur neitað að greiða henni sérstakar húsaleigubætur vegna þess að hún leigir húsnæði hjá hússjóði Öryrkjabandalagsins en ekki hjá Félagsbústöðum hf. eða  á almennum markaði. Öryrkjabandalagið styður Guðrúnu Birnu í réttindabaráttu hennar.

Öryrkjabandalagið hefur barist fyrir því síðan 2009 að reglum borgarinnar um sérstakar húsaleigubætur verði breytt þannig að leigjendur hjá hússjóði eigi rétt á sérstökum húsaleigubótum. Málinu hefur meðal annars verið skotið til innanríkisráðuneytisins sem komst að þeirri niðurstöðu í nóvember 2010 að regla borgarinnar um að einungis þeir sem leigja hjá Félagsbústöðum hf. eða á almennum markaði geti átt rétt á sérstökum húsaleigubótum sé í andstöðu jafnræðisreglu stjórnsýsluréttar og til þess fallin að mismuna. Beindi ráðuneytið þeim tilmælum til borgarinnar að breyta reglum sínum. Þrátt fyrir tilmæli ráðuneytisins og ítrekaðar áskoranir Öryrkjabandalagsins hefur borgin þráast við að breyta reglunum.

Sérstakar húsaleigubætur eru hluti af félagslegri aðstoð sveitarfélaga til þeirra sem eiga erfitt með eða eru ófærir að sjá sér fyrir húsnæði með öðrum hætti. Hússjóður Öryrkjabandalagsins á og rekur íbúðir sem leigðar eru til öryrkja sem almennt eru illa staddir fjárhagslega. Þannig má almennt gera ráð fyrir að leigjendur hjá hússjóðnum þurfi á fjárhagslegri aðstoð að halda, líkt og raunin er með Guðrúnu Birnu. Hún fékk sérstakar húsaleigubætur á meðan hún leigði á almennum markaði en var synjað um bæturnar eftir að hún flutti inn í leiguhúsnæði á vegum hússjóðs. Við þetta er ekki hægt að una.

Með almennri reglu um að sumir Reykvíkingar á leigumarkaði eigi alls ekki kost á fjárstuðningi af þeirri ástæðu að þeir eru leigjendur hjá hússjóði Öryrkjabandalagsins, án alls frekara mats á högum þeirra, er borgin að mismuna íbúum sínum. Sú mismunun er ólögmæt enda verður ekki séð að reglan geti grundvallast á málefnalegum sjónarmiðum. Reglan fer beinlínis í bága við tilgang sérstakra húsaleigubóta, þ.e. að hjálpa þeim sem mest þurfa á hjálp að halda. Brýtur þessi regla um mismunun eftir búsetu þannig í bága við 65. gr. stjórnarskrárinnar nr. 33/1944, 11. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 sem og ólögfesta jafnræðisreglu stjórnsýsluréttar og sveitastjórnarréttar.

Rök Reykjavíkurborgar fyrir því að hafna umsóknum þeirra sem leigja hjá hússjóði Öryrkjabandalagsins eru þau að í sumum tilfellum sé leiga á húsnæði í eigu félags- og líknarsamtaka töluvert hagkvæmari og ódýrari en leiga á almennum markaði. Sú fullyrðing er algerlega ósönnuð enda verður ekki séð að Reykjavíkurborg hafi rannsakað þessa forsendu áður en reglan var sett. Þá er ekki ljóst hvaða húsnæði telst vera á „almennum markaði“. Ennfremur verður að benda á að tekju- og eignaviðmið fyrir umsækjendur um leiguíbúð hjá hússjóði ÖBÍ eru þau sömu og velferðarráðuneytið miðar við vegna leigu á félagslegum íbúðum. Allir sjá að þessi röksemdafærsla fær ekki staðist heldur hlýtur heildarmat á aðstæðum umsækjenda og á raunverulegri þörf þeirra að ráða því hverjir eiga rétt á sérstökum húsaleigubótum.